بیان حق الزحمه مهندس ناظر بابت ایجاد اضافه متراژ ، بیان پرداخت ۵ درصد سهم سازمان از حق الزحمه نظارت ، بیان حالتی که دو ناظر بدون تعویض همزمان نظارت ساختمانی را بر عهده داشته باشند ، شرایط تعویض ناظر بدون توافق با ناظر قدیم ، بحث حقوقی در رابطه با رای کمیته داوری مبنی بر تعویض ناظر بدون توافق با ناظر قدیم ، مسئولیت ناظر پس از محکومیت شورای انتظامی برای نظارت هایی که از قبل دارد

متن پیش روی برگردان فایل صوتی است که به همت گروه نگارش آماده و در اختیار شما قرار گرفته است.

مرجع حقوق مهندسی ایران همیار و همراه جامعه مهندسی ایران

در این جلسه به موضوع قابل توجهی میپردازیم و آن بحث اضافه بنای ساخته شده ی مازاد بر نقشه های مصوب میباشد. مهندس ناظر بر اساس متراژ نقشه های اولیه معماری  نسبت به عقد قراردادبا مالک اقدام کرده ومطابق متراژ  اولیه از مالک حق الزحمه خود را دریافت می نماید .اما مالک درحین ساخت اقدام به تخلف اضافه بنا ، مازاد بر نقشه های مصوب کرده و متراژ ساخته شده نهایی بیش از مقادیر ثبت شده درقرارداد و نقشه ها می باشد .حق الزحمه این اضافه بنا جزء حق و حقوق مهندس ناظر بوده و مالک الزماً باید آن را به ناظر پرداخت نماید.و درصورت عدم تمکین مالک درخصوص پرداخت آن ، مهندس ناظر میتواند از صدور تائیدیه پایانکار خودداری نماید . لازم به ذکر است که مهندس ناظر باید از مبلغ حق الزحمه دریافتی بابت اضافه بنا ؛ 5% سهم سازمان را به امورمالی سازمان پرداخت نماید درغیر اینصورت سازمان نظام مهندسی میتواند از ناظر شاکی شده و او را به شورای انتظامی معرفی نماید.

• ذکر نکته ای دراینجا لازم است که درتعدادی از شهرستانهای دورافتاده و حتی در تهران قدیم ؛ مالک بعد ازساخت مطابق نقشه ، قصد ساخت اضافه بنا یا اصطلاحاً اضافه اشکوب را می کرد. یعنی ساختمان 4طبقه را تبدیل به 5 طبقه میکرد .دراین گونه موارد اگر ناظر اول مثلاً پایه 3 بود درصورت اضافه بنا ، دیگر صلاحیت نظارت را نداشت و شهرداری دستور میداد که ناظر پایه 2 باید ادامه کار را نظارت نماید و یا گاهاً هم نسبت به این موارد اغماض کرده وایرادی نمیگرفت . ناظر جدید برگه تعویض ناظر در شهرداری به ثبت می رساند اما تعویضی صورت نمیگرفت  و ناظر جدید با ناظر قدیم با هم کار نظارت را ادامه می دادند که براساس نظر خیلی از اعضای نظام مهندسی این مورد تخلف محسوب می شد . اما از نظر کارشناسان رسمی دادگستری تخلف محسوب نمی شود. پرونده های حوادثی وجود دارد که به دلیل فوت کارگر هم ناظر قدیم و هم ناظر جدید به صورت تضامنی محکومیت گرفته اند.

قابل ذکراست در حوادث مختلفی که اتفاق افتاده، به دلیل عدم صدور پیرو پروانه ، از نظر مرجع قضایی و شورای انتظامی هردو ناظر تقصیر گرفته اند بنابراین لازم است هم ناظر قدیم و هم ناظر جدید هردو باهم عدم رعایت ایمنی و موارد دیگررا گزارش نمایند و باید مالک را تحت فشار قراردهند تا شخصاً پیگیر برگه تعویض ناظر شده وپیرو پروانه صادر شود.

موضوع بعد هم یکی از موضوعات مهم درخصوص تعویض ناظر میباشد

و ذکر خواهیم کرد که شرایط تعویض ناظر از طرف مالک به چه صورت خواهد بود . درابتدا نکته مهمی را متذکر می شویم ؛که هیچ مقامی نمیتواند مهندس ناظر را تعویض نماید و این تعویض باید باتوافق مهندس ناظر باشد مگر  چهار حالت ذیل مهیا گردد تا مهندس ناظر بدون توافق خودش تعویض شود:

• 1) درصورت فوت مهندس ناظر و با ارائه گواهی فوت از طرف مالک به سازمان .
• 2) در صورتی که مهندس ناظر در دسترس نباشد و امکان نظارت نداشته باشد مثلاً خارج از کشور باشد و یا زندان باشد و یا کلاً امکان تماس با وی برای مالک مقدورنباشد.
• 3) این حالت ، حالت مهمی است. اگر در قرارداد نظارت، قید شده باشد ،که بعد ازمدت قرارداد؛ اگر طرفین تمایلی به ادامه همکاری نداشته باشند؛ در این حالت هم مالک میتواند درخواست تعویض ناظر نماید و تازمان جایگزینی ناظر جدید ، ناظر قدیم همچنان مسئول نظارت می باشد .

یکی از نکات بحث برانگیز ، همین حالت سوم می باشد که لازم است در خصوص آن توضیحات کامل گردد. اگر در قرارداد نظارت به این نکته اشاره شده باشد که طرفین قرارداد بعد از اتمام مدت قرارداد در صورت عدم تمایل به همکاری ، میتوانند تعویض شوند و حتی اگر هم این نکته درقرارداد درج نشده باشد ، چون ذات قرارداد مالی به اتمام رسیده است مالک با مراجعه به کمیته داوری سازمان می تواند درخواست تعویض ناظر نماید و قانوناً این تعویض مشکلی ندارد اما مهندس ناظر تا زمان صدور پیرو پروانه و تعویض رسمی ناظر و جایگزین شدن ناظر جدید باید به مسئولیت خود ادامه دهد.

• 4) حالت چهارم درخواست تعویض ناظر درکمیته داوری می باشد که خوشبختانه این قانون برچیده شد و مالک درمدت جاری قرارداد با مراجعه به کمیته داوری درخواست تعویض ناظر میکرد و کمیته داوری هم رای به نفع مالکین صادر میکرد و علی رغم میل ناظر ، مهندس ناظر تعویض می شد.خوشبختانه  جدیداً کمیته داوری در احکام صادره ذکر می کند که مالک تا جایگزینی ناظر جدید و شروع بکار او بعد ازتعویض ناظر، باید عملیات ساختمانی را متوقف نماید.

موضوع قابل بحث دیگر در خصوص آراء کمیته داوری برای تعویض ناظر می باشدکه این آراء خود معضلاتی داشت.

• در متن آراء کمیته داوری تهران در سالهای 92 و 93 این پاراگراف با این مضمون وجود داشت که : “تا انتخاب مهندس ناظر جدید، کلیه عملیات ساختمانی می بایستی متوقف گردد”. متاسفانه کسی به عمق این جمله توجهی نمیکرد و این رای برای شهرداری ضمانت اجرایی نداشت و مالک بدون انتخاب ناظر جدید به کارش ادامه می داد و چون ناظر جدید را انتخاب نمیکرد و ناظر قدیم  با این تصور که با این رای کمیته داوری تعویض شده است ، دیگر به ساختمان سرکشی نمیکرد و حادثه کاری اتفاق می افتاد و کارشناسان دادگستری به دلیل عدم انتخاب ناظر جدید توسط مالک ، و عدم سرکشی ناظر قدیم و عدم ارسال گزارش تخلف و دستور توقف به شهرداری ؛ ناظر قدیم را محکوم می کردند و درصد تقصیر می گرفت. بنابراین دراینجا موکداً یادآور می شویم تا زمانی که مهندس ناظر جدید جایگزین نشده است ،درصورتی که مالک عملیات ساختمانی را ادامه دهد، مهندس ناظر قدیم باید به ساختمان سرکشی کرده و گزارشاتش را طبق روال گذشته به شهرداری ارائه نماید و مالک را با ارائه گزارشات تخلف متعدد، در خصوص عدم رعایت موارد ایمنی به شهرداری و بازرسی اداره کار ؛ تحت فشار قرار داده و باعث توقف کارگردیده تا مالک ملزم به پیگیری و انتخاب ناظر جدید گردد.
• در شهرداری تهران با رای کمیته داوری ناظر تعویض نمی گردد بلکه باید فرمهای سه وجهی ،توسط ناظر قدیم و جدید و مالک تکمیل شده و بعد از طی مراحل قانونی ناظر تعویض گردد.رای کمیته داوری ضمانت اجرایی برای تعویض ناظر ندارد بلکه این خود مهندس ناظر قدیم است که درصورت مشاهده عدم پیگیری مالک درخصوص جایگزینی ناظر جدید، باید با ارائه گزارش به شهرداری کار را متوقف کرده و مالک را ملزم به پیگیری نماید .
• موضوع قابل ذکر بعدی آن است که چنانچه مهندس ناظری چه شخص حقیقی و چه شرکت های حقوقی، برای هر مدتی چه کوتاه و چه دائم ؛ توسط شورای انتظامی محکوم ومحروم گردد، تکلیف نظارت های دردست اقدام وی چه میشود؟؟؟ مطابق تبصره ذیل ماده 23 آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی به صراحت این موضوع بیان شده است که” مهندس ناظر برای ادامه کارها و مسئولیت هایی که از قبل داشته است، میتواند کارهای نظارتی خود را ادامه دهد”.

پس محرومیت ناظر در شورای انتظامی ارتباطی به کارهای گذشته وی ندارد .

اما اگر شرکت حقوقی باشد و طبق قانون تجارت بنا به هر  دلیلی آن شرکت منحل گردد طبق قانون، مدیر عامل آن شرکت وظیفه دارد که کلیه کارهای نظارتی آن پروژه را به اتمام برساند .حال سئوال پیش می آید که اگر پروژه دارای متراژ بزرگ و بیش از صلاحیت نظارتی مدیر عامل که شخص حقیقی است؛ بود چه باید کرد ؟در بند15-4-10 مبحث دوم مقررات ملی ساختمان تنها جایی که اجازه استعفا به مهندس ناظر می دهد جایی است که این حالت پیش می آید و کار خارج از ظرفیت صلاحیت ناظر قرار میگیرد و درادامه این بند آمده است که کار تا انتخاب ناظر جدید متوقف گردد. بنابراین در این حالت هم تا انتخاب ناظر جدید ؛ ناظر قدیم باید گزارشاتش به موقع ارائه گردد.

لازم است در انتهای این جلسه موضوع مهمی درخصوص  شرکت های حقوقی را یادآور شویم.درشرکت های حقوقی که قانوناً منحل میشوند مسئولیت کارهای گذشته بر عهده مدیر عامل است به شرط آنکه شخص مدیر عامل مطابق پروانه اشتغال بکار حقیقی خودش صلاحیت انجام آن کار را داشته باشد.اگر صلاحیت نداشته باشد باید استعفای خود را به شهرداری اعلام نموده و دستور تعطیلی کاررا صادر نماید .