شرح روابط حقوقی ، فنی و مالی فی مابین مهندسین چهار ناظره ( 4 ناظر )

 

متن پیش روی برگردان فایل صوتی است که به همت گروه نگارش آماده و در اختیار شما قرار گرفته است.

مرجع حقوق مهندسی ایران همیار و همراه جامعه مهندسی ایران

در این جلسه بازخوانی پرونده ای که مربوط به روابط بین چهار ناظر می باشد مطرح میگردد

اگر چنانچه چهار ناظر در یک گروه در فضای مجازی برای تبادل اطلاعات ساختمان تشکیل داده باشند و سپس حادثه­ای در ساختمان رخ دهد مطالبی که در این گروه مجازی اعلام می­شود بعنوان ابلاغ قانونی محسوب نخواهد شد، مگر آنکه خود ناظر در دادگاه یا شورای انتظامی به دریافت اینگونه پیامها اقرار نماید بنابراین ناظرین میبایستی گزارشات و مکاتبات خود را بطور مکتوب تحویل ناظر هماهنگ کننده داده و از ایشان رسید دریافت نمایند.  متقابلا لازم است ناظر هماهنگ کننده نیز در مقابل مکاتبات خود از سایر ناظرین رسید دریافت کند.

• در مبحث دوم مقررات ملی ساختمان اینچنین آمده که کلیه ناظرین مکلفند گزارشات خود را به ناظر هماهنگ کننده تحویل دهند

یک نمونه مکاتبه با ناظر هماهنگ کننده:

“جناب اقای مهندس … ناظر هماهنگ کننده محترم ساختمان به شماره پروانه ساختمانی … واقع در آدرس … با سلام و احترام اینجانب … ناظر (معمار- تاسیسات مکانیکی- تاسیسات برقی – نقشه برداری – آبفا- گاز) طی بازدید مورخه … موارد تخلف … مشاهده گردید که ضمن اعلام به جنابعالی خواهشمندم ترتیبی اتخاذ فرمائید که تخلفات ذکر شده به مالک/ سازنده ابلاغ و موارد فوق توسط مالک/ سازنده اصلاح گردد و در صورت عدم اصلاح، مراتب در موعد، به شهرداری محترم گزارش شود.”

در پایان مکاتبه، امضا، مهر و تاریخ توسط ناظر و ناظر هماهنگ کننده ثبت می شود. از این مکاتبه، یک نسخه کپی تهیه شده و در زیر آن امضاء، تاریخ و مهر اصل توسط ناظر و ناظر هماهنگ کننده در هر دو طرف مکاتبه (اگر صفحه پشت و رو باشد) درج شده و نسخه اصل تحویل ناظر هماهنگ کننده می شود. نسخه کپی نیز نزد ناظر مربوطه بعنوان رسید باقی می ماند.

ناظرین معماری توجه داشته باشند که می بایستی فرم گزارشات مرحله ای را تکمیل کنند و تحویل ناظر هماهنگ کننده دهند این فرم می بایستی بدون خط خوردگی و خوانا بوده و سطح اشغال ساختمان، بر و کف و ابعاد، بدون اشتباه در آن قید شود در این مورد نیز، دو فرم گزارش مرحله ای پر شده و اصل فرم تحویل ناظر هماهنگ کننده داده می شود و کپی نزد ناظر معماری بعنوان رسید می ماند (با امضاء و مهر و تاریخ) نکته قابل تامل اینست که توجه شود در صورت وجود هر گونه نوشته مرتبط با گزارش بر روی صفحه و پشت آن می بایستی امضاء و مهر و تاریخ در پشت و روی صفحه درج گردد. ناظر هماهنگ کننده موظف است گزارشات را در موعد به شهرداری منعکس نماید در غیر اینصورت مسئولیت کار بر عهده ایشان خواهد بود. توجه گردد ناظرین از ارسال پیام و مکاتبه در فضای مجازی بعنوان مدرک و سند موثق خوددرای نمایند زیرا اینگونه اسناد در محاکم قضایی و انتظامی مورد تایید نخواهد بود. درصورتی که مهندس ناظر هماهنگ کننده از ارائه رسید خودداری کند ناظرین می توانند ایشان را از نحوه ابلاغ گزارشات بصورت اظهار نامه قضایی مطلع کنند.

• در حال حاضر در تهران توافقی بین شهرداری و سازمان نظام مهندسی تهران صورت گرفته که مطابق مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، گزارشات ناظرین فقط از طریق ناظر هماهنگ کننده به شهردای تحویل داده شود.

سوالی که مطرح می شود اینست که آیا ناظرین می توانند راسا گزارش خود را به شهرداری تحویل دهند؟

پاسخ: تحویل گزارشات به شهرداری توسط سایر ناظرین اشکالی ندارد و تخلف محسوب نمی شود اما نمی تواند مبنای تبرئه ناظر در محاکم قضایی و شورای انتظامی باشد بنابراین کلیه گزارشات میبایست از طریق ناظر هماهنگ کننده به مرجع صدور پروانه ارسال گردد از طرفی صدور حکم محکومیت برای ناظرین در شورای انتظامی و محاکم قضایی مطابق با این رویه است.

برخی کارشناسان معتقدند ناظر هماهنگ کننده سمت مدیریت نظارت را نیز دارد بدین منظور که علاوه بر نظارت بر رشته مربوط به خود میبایست بر دیگر موارد نیز دقت نظر داشته و با مشاهده تخلف، آن مورد را هم در مکاتبه ای رسمی به ناظر مربوطه اعلام نموده و از ایشان درخواست اظهار نظر نماید بنابراین گزارش نکردن موارد خلاف در عملیات ساختمانی به غیر از موارد مربوط به رشته هماهنگ کننده از او سلب مسئولیت نمی کند.

در پرونده خیابان شهید باکری، هنگام کار در مرحله فونداسیون، آرماتور بندها روی میلگردهای رادیه کار می کردند که بوم (بازوی) تاور کرین از شعاع 7 الی 8 متریِ دکل برق فشار قوی عبور کرده و با ایجاد فلوی مغناطیسی (آرک) شش نفر فوت می کنند. بحثی که در کارشناسی این پرونده وجود داشت این بود که در زمان تجهیز کارگاه، ناظر هماهنگ کننده می بایست با ناظر تاسیسات برقی مکاتبه می کرد و از ایشان درخواست می نمود تا نسبت به نحوه تجهیز کارگاه و محل استقرار تاور کرین با وجود برق فشار قوی اظهار نظر نماید. در این پرونده ناظر هماهنگ کننده 10 درصد مقصر شناخته شد زیرا با ناظر برق مکاتبه نکرده و مدیریت درستی در نظارت نداشت.

توجه شود آدرس قانونی و قابل استناد برای ارسال اظهار نامه قضایی به ناظرین همان آدرس پشت پروانه ساختمانی است

• در بسیاری از استانها، شهرداری مناطق گزارشات کلیه ناظرین را ثبت می کنند. اما ناظرین میبایست علاوه بر گزارش به شهرداری، مراتب را به ناظر هماهنگ کننده نیز گزارش کنند چراکه طبق مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، ناظر هماهنگ کننده باید در جریان گزارش سایر ناظرین بوده و این گزارش از طریق ایشان به مرجع صدور پروانه تحویل گردد.

بازخوانی پرونده ( مسئولیت چهار ناظر در یک پروژه و اختلاف با ناظر هماهنگ کننده )

در سال 13۹۲ در تهران پروژه ای ۱۰ هزار مترمربعی به چهار ناظر حقوقی مختلف ارجاع می شود. مالک  قبل از صدور پروانه ساختمانی مبلغ حق الزحمه چهار ناظر را به حساب سازمان استان واریز کرده و قبل از سال ۹۱ پس از صدور جواز، شروع بکار خود را از ناظر هماهنگ کننده گرفته و عملیات تخریب و خاکبرداری را آغاز می کند.

ناظر هماهنگ کننده در تهران، ناظرِ رشته سازه است و مجوز شروع بکار میبایست از طریق ناظر هماهنگ کننده در دفتر خدمات الکترونیک ثبت شود

توصیه می‌شود ناظر هماهنگ کننده قبل از امضا مجوز شروع بکار ابتدا نسبت به اخذ تائیدیه از سایر ناظرین، اقدام کند چرا که در صورت بروز هرگونه مشکل یا حادثه، میبایست سایر ناظرین نیز در جریان شروع بکار مالک باشند. هر چند این موضوع رافع مسئولیت ناظرین نیست اما نشان می دهد ناظر هماهنگ کننده به وظیفه خود بطور کامل عمل کرده است.

همانطور که قبلا نیز گفته شد مسئولیت تمام ناظرین طبق تبصره ۷ ماده ۱۰۰ قانون شهرداری ها و مبحث دوم مقررات ملی ساختمان از زمان صدور پروانه ساختمانی، آغاز شده و ناظرین از همان تاریخ میبایست نظارت مستمر داشته باشند و تصور برخی ناظرین رشته معماری و تاسیسات که گمان می کنند مسئولیتشان از زمان آغاز سفتکاری شروع می شود، تصور کاملا اشتباهی است

در این پرونده ساختمان توسط ناظر هماهنگ کننده شروع بکار داده می شود بدون اینکه سایر ناظرین فرم شروع بکار را امضا کنند. هیچ گونه هماهنگی نیز بین سایر ناظرین بوجود نمی آید تا اینکه سایر ناظرین در مرحله سفت کاری از ساختمان بازدید کرده و گزارش تخلف موارد بسیاری را برای ساختمان ذکر می کنند.

• ناظر تاسیسات مکانیکی طی بازدید از ساختمان در زمان سفتکاری، حدود ۶۰ مورد مغایرت بین نقشه های مصوب تاسیسات مکانیکی و عملیات اجرای را طی چند نوبت بطور مکتوب تحویل ناظر هماهنگ کننده داده و از ایشان رسید دریافت می کند، ناظر معماری و ناظر تاسیسات برقی نیز به همین روال گزارشات خلافی را به ناظر هماهنگ کننده تحویل می دهند اما ایشان هیچکدام از تخلفات را به شهرداری اعلان نمی کند

سه ناظر (معماری، تاسیسات مکانیکی و برقی) به دفتر خدمات الکترونیکی مراجعه کرده و پرینت گزارشات ناظر هماهنگ کننده را می گیرند و متوجه می شوند که هیچ یک از گزارشات آنها به شهرداری منعکس نشده بنابراین طی تماس تلفنی با ناظر هماهنگ کننده علت را جویا می شوند و ناظر هماهنگ کننده در پاسخ می گوید «مالک آنها را رفع  خواهد کرد.»

با توجه به آنکه در آن مقطع زمانی (سال ۹۴) ناظر کنتور برق و آبفا وجود نداشت بنابراین مالک در زمان نازک کاری، تائیدات کنتور برق، گاز و آب را از ناظر هماهنگ کننده اخذ می کند. (در سال ۹۵  تایید ناظر برق، آبفا و گاز اجباری شد)

به هر حال ساختمان مذکور به پایان می رسد و مالک از ناظر هماهنگ ‌کننده درخواست پایان کار می کند و ناظر هماهنگ کننده در پاسخ می گوید: «باید از سازمان نظام مهندسی استان فیشی بابت تمدید قرارداد نظارت تهیه کرده و به حساب سازمان پول واریز نمائید تا پایانکار صادر شود.»

با توجه به اینکه از پایان تمدید اولیه قراردادحدود ۲۰ ماه گذشته بود مالک ملزم به پرداخت مبلغ تمدید قراداد حدود 170 میلیون تومان می شد از طرفی ناظر هماهنگ کننده از مالک درخواست کرد تا پس از رفع تخلفاتی که سایر ناظرین اعلام کرده اند نسبت به درخواست پایانکار اقدام نماید. تمام موارد خلاف توسط ناظر هماهنگ کننده به طور شفاهی به مالک گوشزد شده بود اما از آنجا که رفع این تخلفات هزینه سنگینی برای مالک داشت آنها را رفع نکرده و شروع به تهدید شکایت در شورای انتظامی و دادگاه عمومی علیه ناظر هماهنگ کننده مبنی بر این که تخلفات در موعد ابلاغ نشده است، می کند. سپس مالک پیشنهاد پرداخت پول تمدید قرارداد به مبلغ 170 میلیون تومان به ناظر هماهنگ کننده می دهد در قبال آن از تخلفات مذکور چشم پوشی نماید. پس از آنکه ناظر هماهنگ کننده تحت فشار قرار می گیرد و از طرفی می بایست مسئولیت تمام تخلفات سایر ناظرین را راسا بر عهده می گرفت با دریافت مبلغ 250 میلیون تومان با مالک به توافق می رسد.

• ناظر هماهنگ کننده مبلغ۲۵۰ میلیون تومان ایران چک از مالک دریافت کرد و سپس گزارش اتمام عملیات ساختمان را راسا به شهرداری ارسال کرده و برگ سبز پایانکار را گواهی امضای محضری نمود.

پس از مدتی سایر ناظرین با مالک تماس گرفته  و درخواست پرداخت قبض تمدید قرارداد نظارت را می کنند مالک پاسخ می دهد «ناظر هماهنگ کننده برگ پایانکار را تائید کرده و به دلیل شرایط بد مالی بعداً مبلغ تمدید قرارداد شما را پرداخت خواهم کرد»

سایر ناظرین با ناظر هماهنگ کننده تماس گرفته اما ناظر هماهنگ کننده از روال دریافت پایانکار اظهار بی اطلاعی می کند

ناظرین به شهرداری مراجعه می کنند و با بررسی پرونده، متوجه می شوند که  پرونده در حال اتمام و دریافت پایانکار است و سریعا درخواست توقف صدور پایانکار را می دهند اما شهرداری در پاسخ به درخواست سایر ناظرین می‌گوید «مکاتبات و گزارشات سایر ناظرین مبنای اقدام شهرداری نیست و شهرداری بر اساس گزارشات ناظر هماهنگ کننده اقدام به صدور پایانکار می کند بنابراین به این دلیل که ناظر هماهنگ کننده، عملیات ساختمانی را مطابق مقررات ملی و همچنین استحکام بنا را تائید کرده و برگ سبز پایانکار را گواهی امضای محضری نموده در نتیجه شهرداری اقدام به صدور پایانکار خواهد کرد»

 ناظرین تصمیم به مکاتبه با سازمان نظام مهندسی استان می گیرند و موضوع را با سازمان در میان می گذارند. سازمان استان تهران نیز گزارشات ناظر هماهنگ کننده را مبنای تصمیم خود قرار می هد در نهایت سه ناظر (معماری، تاسیسات مکانیکی و تاسیسات برقی) از ناظر هماهنگ کننده در شورای انتظامی شکایت کرده و شورای انتظامی ناظر هماهنگ کننده را فرا می خواند در جلسه شورای انتظامی از ناظر هماهنگ کننده اینگونه سوال می شود که «آیا موارد تخلف گزارش شده توسط سه ناظر در ساختمان مورد نظر رفع شده است؟»

 ناظر هماهنگ کننده پاسخ می دهد: «تمام موارد تخلف برطرف شده و گزارش اتمام عملیات را با مسئولیت خودم صادر کرده ام»

شورای انتظامی عقیده داشت ناظر هماهنگ کننده مرتکب تخلف انتظامی شده است و باید قبل از ارسال گزارش اتمام عملیات تائیدیه مکتوب از سایر ناظرین اخذ می نمود چرا که ناظر هماهنگ کننده صلاحیت سایر ناظرین (برق، مکانیک و معماری) را ندارد. بنابراین ناظر هماهنگ کننده در این پرونده به مدت 12 ماه از پروانه اشتغال مهندسی محروم می شود.

شورای انتظامی، دلیل اینکه برگ سبز اتمام عملیات بدون دریافت وجه تمدید قرارداد نظارت، توسط ناظر هماهنگ کننده پرداخت شده است را، از ناظر هماهنگ کننده جویا شد و ناظر اینطور پاسخ داد: «مالک تقاضا داشت به دلیل شرایط بد مالی، برگه اتمام عملیات را تحویل دهم تا بعدا تسویه حساب کند.»

ناظرین سه رشته معماری، تاسیسات برقی و مکانیکی اقدام به طرح شکایت در دادگاه عمومی علیه ناظر هماهنگ کننده می کنند که این پرونده همچنان در دادگاه مفتوح است.

از این پرونده نتیجه می گیریم ناظر هماهنگ کننده بایستی گزارشات سایر ناظرین را در موعد به شهرداری گزارش نماید و زمانی که مالک مبلغ تمدید قرارداد نظارت را واریز و سند آن را برای ناظر هماهنگ کننده آورد، ناظر باید تخلفات موجود را طی دستور کاری به مالک ارائه نموده و همچنین گوشزد کند که تخلفات ذکر شده توسط سایر ناظرین را به شهرداری اعلام کرده است، بنابراین تا زمانی که این خلافها رفع نشده و نظر سایر ناظرین مکتوب ارائه نشود، به هیچ وجه گزارش اتمام عملیات و برگه سبز پایانکار توسط ناظر هماهنگ کننده تائید نخواهد شد.

 با توجه به آسیب شناسی این پرونده در سازمان نظام مهندسی تهران، مقرر گردید تا زمانی که ناظرین تاسیسات برقی و مکانیکی و معماری پایانکار ساختمان را تایید نکرده باشند شرکت آبفا  و شرکت برق حق ارائه کنتور نداشته باشند.

 علاوه بر موارد فوق باید تاییدیه استاندارد آسانسور و تاییدیه استاندارد آتش نشانی هم از مالک درخواست شود. شهرداری نیز برای ساختمانهایی که بدون این استانداردها باشد، پایانکار نمی‌دهد.

 در بعضی از ساختمانها طراحان در نقشه های تاسیسات، سیستم اعلان و اطفای حریق نیز طراحی می کنند که این نقشه ها جزء الزامات شهرداری نیست اما مقررات ملی ساختمان آن را الزام کرده است با توجه به این مغایرت، توصیه می شود طراحان حتما سیستم اعلان و اطفا حریق را مطابق با مقررات ملی ساختمان در نقشه ها لحاظ نمایند.

به هر حال زمانی که مالک درخواست پایانکار نمود علاوه بر موارد ذکر شده و همچنین پس از نصب کنتور آب، برق و گاز و حتی نصب کابینت و شیرآلات با توجه به آماده بودن ساختمان نسبت به بهره برداری کامل، می توان گزارش اتمام عملیات بدونِ خلاف را ارسال کرده و برگ سبز پایانکار را پس از ارائه فیش تسویه حساب توسط مالک تائید کرد.

• ناظر هماهنگ کننده قبل از اینکه برگ سبز پایانکار ساختمان را مهر و امضا نماید باید مالک را موظف کند تا از سایر ناظرین جهت تائید برگ سبز، مهر و امضا بگیرد و سپس در دفترخانه اسناد رسمی فقط امضای ناظر هماهنگ کننده گواهی امضای محضری شود.

گاهی اوقات اختلاف نظر بین ناظرین وجود دارد که مهر و امضا برگ سبز پایانکار جزء وظایف ناظر هماهنگ کننده است و به سایر ناظرین مربوط نیست در این صورت پیشنهاد می‌شود ناظر هماهنگ کننده تا زمانیکه سایر ناظرین این برگه را مهر و امضا نکرده اند، برگ سبز را تائید نکند.